20’lik dişler, ağız sağlığı açısından en çok tartışılan dişlerden biridir. Genellikle 17-25 yaşları arasında çıkan bu dişler, çene yapısındaki yer darlığı veya yanlış konumlanma nedeniyle çeşitli problemlere yol açabilir.
Kimi zaman şiddetli ağrı ve enfeksiyonla kendini gösterirken, bazı durumlarda fark edilmeden gömülü şekilde kalabilir. Peki, 20’lik diş her zaman çekilmeli midir, yoksa bazı durumlarda ağızda bırakılabilir mi?
Bu yazıda, 20’lik dişlerin neden sorun yaratabileceğini, hangi durumlarda çekilmesi gerektiğini ve çekilmediğinde ne gibi komplikasyonlara yol açabileceğini ele alıyoruz. Ağız sağlığınızı korumak için bu rehberi mutlaka okuyun!

20'lik Diş Nedir
20’lik dişler, ağızın en arkasında bulunan ve genellikle 17-25 yaşları arasında çıkan üçüncü azı dişleridir. Çene kemiğinin her iki tarafında, üst ve alt kısımlarda toplam dört adet bulunabilir. Bu dişler, diş gelişiminin en son evresi olan yetişkinlik döneminde ortaya çıkar.
20’lik Dişler Hangi Yaşlarda Çıkar
20’lik dişler, diğer dişlere göre daha geç bir zamanda, genellikle 17-25 yaş arasında çıkar. Ancak bu süreç kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı kişilerde bu dişler hiç çıkmazken, bazı durumlarda gömülü kalabilir veya diş eti altında sorunlara neden olabilir.
Çıkış Süreci ve Yaş Aralığı
20’lik dişlerin çıkışı genellikle şu aşamalarda gerçekleşir:
İlk belirtiler: Çenenin arka kısmında hafif ağrı veya baskı hissi.
Dişin sürmesi: Diş etini delerek ağız boşluğuna çıkması.
Tamamlanma: Dişin tamamen çene kemiğine yerleşmesi.
Bu süreç genelde birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir. Çıkış sırasında çene darlığı, dişin yanlış konumlanması veya enfeksiyon gibi problemler ortaya çıkabilir.
İnsanlar Neden 20’lik Dişlere İhtiyaç Duyar?
Geçmişte, 20’lik dişler sert ve lifli gıdaların tüketildiği dönemlerde oldukça önemliydi. Atalarımız, çiğ et, kök bitkiler ve sert kabuklu yiyecekleri tüketirken ekstra çiğneme kuvvetine ihtiyaç duyuyordu.
Ancak modern yaşamda bu dişlerin işlevi büyük ölçüde azaldı çünkü yumuşak ve işlenmiş gıdalar tüketiliyor. Bu nedenle, günümüzde 20’lik dişler körelmiş bir yapıya dönüşmüştür. Bununla birlikte, bazı kişilerde bu dişler düzgün pozisyonda çıkarak işlevsel olabiliyor.

20’lik Dişler Neden Sorun Yaratır?
20’lik dişler, doğru şekilde çıkmadığında ağız sağlığını olumsuz etkileyebilir. Modern insanın çene yapısı, atalarımıza göre daha küçüktür ve bu durum 20’lik dişlerin çıkışını zorlaştırır. Çıkış sırasında yaşanan sorunlar, diş eti enfeksiyonlarından çene problemlerine kadar farklı sonuçlar doğurabilir.
Çene Yapısı ve Yer Darlığı
Günümüzde birçok insanın çene kemiği, 20’lik dişlerin sığması için yeterli alanı sağlamaz. Bu yer darlığı, dişlerin doğru pozisyonda çıkmasını engeller. Sonuç olarak, 20’lik dişler ya çene kemiği içinde gömülü kalır ya da diş eti altında yanlış bir yönde büyür.
Yanlış Yönde Çıkan Dişler (Gömülü Diş)
20’lik dişlerin gömülü kalması veya yatay yönde büyümesi sık karşılaşılan bir problemdir. Yanlış yönde çıkan dişler şu sorunlara neden olabilir:
Komşu dişlere baskı yaparak ağrı oluşturur.
Çene kemiğinde kist oluşumuna yol açabilir.
Çıkış bölgesinde enfeksiyon riskini artırır.
Diş Eti Enfeksiyonları ve Ağrılar
20’lik dişler genellikle diş eti altında çıkmaya çalışırken enfeksiyonlara neden olabilir. Bunun sebebi, dişin üzerindeki diş eti dokusunun bakteriler için bir üreme alanı oluşturmasıdır. Perikoronit olarak bilinen bu enfeksiyon, şiddetli ağrı, şişlik ve ağızda kötü koku ile kendini gösterebilir.
Komşu Dişlere Zarar Verme Potansiyeli
20’lik dişler, doğru pozisyonda çıkmadığında komşu dişlere zarar verme riski taşır. Bunlar arasında:
Komşu dişlerde çürük oluşumu: 20’lik dişlerin zor temizlenmesi bakterilerin yayılmasını kolaylaştırır.
Diş köklerine baskı: Komşu dişlerde şekil bozukluğu ve kök hasarına neden olabilir.
20’lik Diş Çekilmeli mi?
20’lik dişlerin çekilip çekilmeyeceğine karar vermek, dişin konumuna, ağız sağlığını nasıl etkilediğine ve herhangi bir komplikasyona neden olup olmadığına bağlıdır. Bazı durumlarda 20’lik dişlerin çekilmesi zorunlu olurken, bazı durumlarda ise sağlıklı bir şekilde ağızda bırakılabilir.
Çekim Gerektiren Durumlar
20’lik dişler, ağız sağlığı üzerinde ciddi sorunlara neden olduğunda çekilmesi gerekebilir. Bu durumlar şunlardır:
Şiddetli Ağrı: Eğer 20’lik dişin çıkışı sırasında şiddetli bir ağrı hissediliyorsa, bu genellikle dişin doğru pozisyonda çıkmadığını veya diş etinde tahriş oluştuğunu gösterir. Bu durum, diş çekimini gerekli hale getirebilir.
Enfeksiyon ve İltihaplanma: Diş etinin altında kısmen gömülü kalan 20’lik dişler, bakterilerin üremesi için uygun bir alan oluşturur. Bu durum enfeksiyonlara (perikoronit) ve iltihaplanmalara yol açabilir. Tedavi edilmeyen enfeksiyonlar, ağız ve çene sağlığını ciddi şekilde tehdit eder.
Çene Problemleri (Kist veya Tümör Oluşumu): Gömülü kalan 20’lik dişler, çene kemiği içinde kist oluşumuna neden olabilir. Bu kistler, çevredeki dişlere ve kemik dokusuna zarar verebilir. Nadir durumlarda tümör oluşumu da gözlemlenebilir.
Çekim Gerektirmeyen Durumlar
20’lik dişlerin bazı durumlarda çekilmesine gerek olmayabilir. Eğer diş doğru pozisyonda çıkmış ve herhangi bir soruna yol açmıyorsa, çekim gereksiz olabilir:
Doğru Pozisyonda Çıkan ve Sorunsuz Dişler
Çenenin arka kısmında yeterli alan varsa ve diş çevresinde enfeksiyon veya tahriş belirtileri yoksa, 20’lik diş çekilmeden ağızda bırakılabilir. Bu durumda diş, diğer dişler gibi normal işlevlerini sürdürebilir.
20’lik Diş Çekilmezse Ne Olur?
20’lik dişlerin çıkarılması gerektiği halde çekilmemesi, zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Gömülü ya da yanlış pozisyonda kalan dişler, enfeksiyonlardan çene kemiği problemlerine kadar birçok komplikasyonun kaynağı olabilir. Bu nedenle 20’lik dişlerin zamanında değerlendirilmesi önemlidir.
Enfeksiyon Riskleri
20’lik dişlerin tam olarak çıkamaması veya diş etinin altında kısmen gömülü kalması, enfeksiyon riskini artırır. Bu durumda, bakteriler dişin çevresinde birikerek perikoronit adı verilen enfeksiyona neden olabilir. Perikoronit belirtileri şunlardır:
Diş etinde kızarıklık ve şişlik
Şiddetli ağrı
Ağızda kötü koku ve tat tedavi edilmediğinde enfeksiyon, çene kemiğine veya çevredeki dokulara yayılabilir.
Çene Ağrısı ve Şişlik
Gömülü veya yanlış pozisyonda kalan 20’lik dişler, çevresindeki dokulara baskı yaparak çene ağrısına neden olabilir. Bu ağrılar genellikle yemek yerken veya çiğneme sırasında daha belirgin hale gelir. Ayrıca:
Çenenin alt veya üst kısmında şişlik
Çene hareketlerinde kısıtlılık gibi semptomlar da görülebilir. Bu durum, günlük hayatı olumsuz etkileyebilir ve ciddi rahatsızlık verebilir.
Çene Kistleri ve Diğer Komplikasyonlar
Çekilmeyen 20’lik dişler, çene kemiği içinde kist oluşumuna neden olabilir. Kistler, çene kemiğinde zayıflamaya ve çevredeki dişlerin köklerine zarar verebilir. Bu tür kistlerin neden olduğu komplikasyonlar arasında:
Çene kemiğinde deformasyon
Dişlerin yer değiştirmesi veya hasar görmesi
Nadir durumlarda tümör oluşumu
Bình luận